Mặc dầu ngành y có nhiều tiến bộ nhảy vọt trong chẩn đoán và điều trị, bệnh tim mạch vẫn trước sau đứng đầu về tỷ lệ tử vong, trong số đó cao huyết áp là đòn bẩy khiến thầy thuốc phòng cấp cứu trở tay không kịp! Vì sao nên nỗi đắng cay thế này?! Kim Ánh (KA), đến hẹn lại lên, đã nhờ Bác sĩ Lương Lễ Hoàng (LLH) đi tìm ẩn số.
KA: Cao huyết áp hay huyết áp thấp, bệnh nào đáng lo?
BS LLH: Cả hai, nhưng đáng lo hơn nhiều khi bệnh không rõ ràng trắng hay đen. Do ảnh hưởng của nhịp sinh hoc nên trục thần kinh – nội tiết – biến dưỡng không bao giờ vận hành theo kiểu lúc nào cũng thế. Trái lại, cường độ hoạt động của hệ tuần hoàn, hô hấp, tiêu hóa, tiết niệu … thay đổi, thậm chí với sai biệt đáng kể trong ngày. Chính vì thế, nếu nói riêng với hệ tim mạch, huyết áp không có trị số cố định nếu so sánh kết quả đo đạc vào buổi sáng với buổi chiều. Cũng chính vì thế mà huyết áp nếu dao động quá thường có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng như nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não vào những thời điểm nhạy cảm như lúc đang căng thẳng, khi mới thức giấc …
KA: Vì sao bệnh hễ ra đòn là thường đo ván, thưa BS?
BS LLH: Tình trạng dầu sôi lửa bỏng rõ nét hơn nữa ở nam giới từ tuổi trung niên. Thống kê thực hiện bằng cách theo dõi huyết áp nhiều ngày liên tiếp cho thấy huyết áp rõ ràng có trị số cao vào giờ ngọ (11 đến 13 giờ), nhất là vào ngày oi bức. Khi ghi nhận nhiệt độ cao của môi trường bên ngoài cơ thể phản ứng bằng cách trương mạch ngoài da đồng thời đổ mồ hôi để thoát nhiệt bên trong cơ thể. Phản ứng trương mạch ngoài da càng kéo dài lượng máu phải đưa ra da càng nhiều. Hậu quả là nhiều nơi khác khó tránh thiếu máu rồi dẫn đến thiếu dưỡng khí cục bộ. Đó là lý do khiến nạn nhân bỗng xây xẩm, nghẹn thở, đau nhói ngực, chóng mặt, bất tỉnh vì thiếu máu ở cơ tim, ở não bộ!
KA: Thưa BS, ai dễ là khách hàng tiềm năng của xe cấp cứu?
BS LLH: Nếu tưởng họa vô đơn chí thì sai. Nhồi máu cơ tim, đột quỵ sau bữa cơm trưa thường gõ cửa khách hàng thân thiết thuộc nhóm:
- Cao huyết áp nhưng dùng thuốc theo kiểu xuân thu nhị kỳ.
- Huyết áp thấp kéo theo hạ đường huyết và hạ canxi.
- Ăn trưa quá no hay ngược lại quá đói.
- Đổ mồ hôi quá nhiều trước đó.
- Tăng đường huyết hay rối loạn chức năng tuyến giáp chưa được điều trị đúng bài bản.
- Đã thiếu máu cơ tim.
- Tăng mỡ máu loại gây thuyên tắc mạch vành, gây nhuyễn não như Triglyceride.
KA: Thưa BS, cớ sao mạch máu kẹt xe?
BS LLH: Không lửa khó có khói. Mạch máu không vô cớ bỗng tắc nghẽn làm chi rồi gây hoại tử cục bộ trên thành tim, trên vỏ não! Các hậu quả nghiêm trọng đã không xảy ra một cách oan uổng nếu dòng máu đừng quá đậm đặc, khiến cục máu đông trong lòng mạch máu có cơ thành hình, nếu mạch máu đừng bất ngờ co thắt khiến dòng máu không thoát qua chỗ khúc khuỷu, khiến vùng chung quanh thiếu máu rồi hoại tử. Chính vì thế mà giữ sao cho máu có độ loãng lý tưởng, sống sao cho mạch máu thư giãn vì gia chủ không căng đầu, chẳng khác nào bệnh pháp chủ động phòng ngừa bệnh tim mạch, thay vì đợi bệnh mới chữa, thay vì kiêng cử đủ điều nhưng quên cho hệ thần kinh ít phút xả hơi.
KA: Thống kê cho thấy tỷ lệ đột quỵ cao nhất ở đàn ông mấp mé tuổi về hưu. Vì sao, thưa BS?
BS LLH: Điểm éo le khó tránh là máu của đàn ông từ tuổi trung niên có khuynh hướng sệt hơn nếu cơ thể thiếu hụt nội tiết tố nam tính testosteron. Bằng chứng là huyết áp ổn định thấy rõ, chất sinh sợi đông huyết fibronogen trở về định mức bình thường, lượng mỡ trong máu giảm rõ ràng ở nhóm đối tượng được tầm soát và điều trị kịp thời hội chứng mãn dục nam. Đã vậy, áp lực tâm lý ở tuổi về hưu là nguyên nhân đã được Hiệp Hội Tim Mạch ỡ Hoa Kỳ đánh giá như nhân tố thậm chí nghiêm trọng hơn tăng mỡ máu. Đã vậy nếu nạn nhân đồng thời vướng thêm bệnh tiểu đường thì tiên lượng tất nhiên rất bi quan trong thế “thập diện mai phục”! Kết quả áp dụng phương pháp thiền định cho đàn ông sắp bước vào tuổi về hưu ở Thụy Sĩ cho thấy tỷ lệ nhồi máu cơ tim, đột quỵ, trầm uất ở nhóm này giảm 60% nếu so với nhóm tuy đủ thuốc nhưng thiếu cuộc sống an nhàn khiến nến điện trong hệ thần kinh không chịu bật.
KA: Thống kê cũng cho thấy tỷ lệ nhồi máu cơ tim ở phụ nữ tiền mãn kinh đang tăng thấy ớn. Bác sĩ lý giải chuyện này thế nào?
BS LLH: Cũng vì dao động nội tiết tố nữ tính trước khi hết sạch nên tuần hoàn vành tim dễ thiếu máu ở phụ nữ bước vào giai đoạn biệt kinh kỳ. Tình trạng này dễ nghiêm trọng phần vì dấu hiệu báo động, như cơn đau thắt ngực, rất mù mờ ở phụ nữ, phần vì hậu quả thuyên tắc mạch vành rất nhanh chân ở má hồng truân chuyên vì tang sự, trục trặc trong nghề nghiệp, bất hòa trong gia đạo, trắc trở đường tình duyên… Chính vì thế mà phụ nữ khi đến nửa đường đời nên tầm soát bệnh tim mạch và bệnh nội tiết, như bệnh tuyến giáp, bệnh tiểu đường … định kỳ cho dù ta đây vẫn còn đường ăn thua.
BS Lương Lễ Hoàng
Theo Tạp chí Sức Khỏe – khoe24h.vn
