Nem cua bể là món ăn đặc trưng trong ẩm thực Hải Phòng với nguyên liệu chủ đạo là tôm và cua bể. Cùng với món bánh đa cua, món ngon này được coi là hai món ăn có tính đại diện rõ nhất cho phong cách chế biến ẩm thực của con người ở thành phố hoa phượng đỏ.
Những năm qua, món nem cua bể (gói theo hình vuông) đã “vượt biên” khỏi Hải Phòng để du nhập đến hầu hết các tỉnh thành ở Việt Nam. Tuy nhiên, không phải quán ăn nào cũng đảm bảo đúng quy trình chế biến và hương vị nguyên gốc như cách chế biến tại Hải Phòng. Bởi vậy, muốn thưởng thức đầy đủ hương vị độc đáo của những món ăn này, thực khách nên đến những địa chỉ ẩm thực hay nhà hàng đã có tiếng, thường do người gốc Hải Phòng mở ra.
Món nem cua bể vốn xứ từ Hải Phòng mang hương vị cũng như thành phần chế biến cơ bản giống với nhiều nơi tại miền Bắc. Sự khác biệt so với các địa phương khác trong chế biến nem ở đây chính là thành phần thịt cua bể được khai thác và nuôi trồng ở vùng biển Hải Phòng (Đồ Sơn, Cát Hải, Bạch Long Vĩ).
Các nguyên liệu cơ bản phải có gồm: Bánh đa (bánh tráng) để gói nem, thịt lợn nạc vai băm nhuyễn, tôm tươi (tôm sú hoặc tôm giảo là tốt nhất), miến, giá đỗ (giá đậu), hành lá, nấm hương, mộc nhĩ, trứng gà, gia vị.
Cua bể. Ảnh minh họa.
Khác biệt giữa nem chế biến theo kiểu Hải Phòng với các địa phương khác chính là ở thành phần cua bể và loại bánh đa dùng để gói nem. Cua bể Hải Phòng không to như nhiều vùng biển khác nhưng bù lại thịt cua rất chắc và thơm ngon. Nên chọn cua gạch, mình dày, nặng 0,6 – 0,8 kg/con. Bánh đa nem (bánh tráng) cũng như bánh đa đỏ là những nguyên liệu gắn liền với những món ăn đặc trưng của ẩm thực Hải Phòng và thường được sản xuất với số lượng lớn quanh khu vực Dư Hàng Kênh nằm sát nội thành Hải Phòng.
Để gói nem cua bể theo hình vuông kiểu Hải Phòng người ta thường dùng loại bánh tráng nem bản rộng thường được làm từ bột gạo theo phương pháp truyền thống hơn là loại bánh tráng đóng gói sẵn bởi các cơ sở chế biến thực phẩm. Bánh tráng nem đóng gói sẵn (thường có màu vàng nhạt) dễ bảo quản hơn nhưng khi chiên rán không độ giòn như bánh đa nem gói bằng loại bánh tráng bột gạo (thường có màu trắng).
Tất cả trộn đều với gia vị theo một tỷ lệ hợp lý. Sau đó, lấy lòng đỏ trứng trộn đều lên nhằm tạo sự kết dính cho nhân nem. Khác với nem dài truyền thống, gói nem vuông phải sắp xếp từng thứ. Bánh đa sau khi nhúng nước, để ráo, rồi cho các nguyên liệu đã chuẩn bị vào, sau đó gói thành hình vuông.
Dĩa nem cua bể nhìn rất ngon mắt. Ảnh minh họa.
Cua bể có thể luộc hoặc hấp cách thủy nhưng hấp là tốt nhất, rồi sau đó gỡ thịt cua ra bát để riêng. Tỷ lệ pha trộn các nguyên liệu để làm nhân nem cũng đóng vai trò quan trọng bởi tỷ lệ nguyên liệu không hợp lý có thể khiến người ăn chóng ngán, không làm nổi bật hương vị đặc trưng của hải sản như tôm, cua bể.
Nói chung, trong món nem cua bể Hải Phòng, thịt lợn và tôm do không phải là thành phần chủ đạo nên được sử dụng với tỷ lệ vừa phải và nên pha thêm chút mỡ vào thịt khi băm (xay) để thịt có độ mềm. Dù nem được gói theo hình vuông hay kiểu cuốn dài quen thuộc thì vẫn phải đảm bảo một số tiêu chí về chất lượng như nem không bị bung ra khi rán, hương vị đặc trưng của thịt cua bể không bị lẫn với mùi vị các nguyên liệu khác, nem có mùi thơm chứ không có vị tanh của hải sản.
Rán (chiên) nem cũng là khâu chế biến quan trọng. Nước chấm nem cũng góp phần tăng thêm giá trị của món nem. Thành phần chủ đạo nước chấm nem vẫn là nước mắm nhưng phải là loại thật ngon để pha chế cùng nước đun sôi để nguội cùng dấm, tỏi, ớt, chanh tươi, đường, hạt tiêu và có thể thêm đu đủ xanh thái lát nhỏ.
Nem cua bể Hải Phòng. Ảnh minh họa.
Nem cua bể (theo phong cách chế biến kiểu Hải Phòng) không kén người ăn dù là người miền Trung hay miền Nam. Ngay cả nhiều người nước ngoài từng thưởng thức món ăn này cũng bị chinh phục bởi hương vị đặc biệt của nó. Món nem cua bể thường được ăn kèm với bún, nước chấm (mắm dấm) và rau ghém. Thông thường người ta hay dùng trong bữa ăn trưa, thích hợp cả trong những ngày trời nóng hay trời mát.
Một điểm cần lưu ý không thể bỏ qua khi thưởng thức món ăn này là không nên để lâu sau khi đã rán (chiên) chín bởi để càng lâu nem sẽ mất độ giòn và hương vị thơm ngon của hải sản, tốt nhất là nên dùng ngay trong khoảng 5 – 10 phút sau khi đã với nem ra khỏi chảo rán và để cho ráo dầu.
Hiện nay cũng có nhiều công ty chế biến thực phẩm tại Việt Nam chế biến sẵn nem đóng gói dùng để chiên rán (thường thông báo thành phần nguyên liệu trên bao bì là có thịt cua bể). Loại nem này có thể bảo quản lâu trong tủ lạnh và thích hợp với những người không có thời gian chế biến. Tuy nhiên, sự khác biệt của loại nem đóng gói sẵn này so với nem cua bể kiểu Hải Phòng là hương vị thịt cua bể gần như không đáng kể (do lượng thịt cua được sử dụng không nhiều) và thường pha chế thêm một số nguyên liệu (như khoai môn) để thích hợp với khẩu vị vùng miền, ngoài ra loại nem này được gói theo hình thon dài quen thuộc khác với cách gói hình vuông của nem cua bể Hải Phòng.
