Hãng hàng không AirAsia tham vọng gì ở Việt Nam?

Mới đây, AirAsia đã chứng minh tham vọng của mình trong “chiếc bánh” thị phần hàng không Việt khi liên doanh với Gumin và Hải Âu thành lập hãng hàng không mới. Có thể nói, hiếm có một hãng hàng không nào kiên trì với thị trường Việt Nam như AirAsia, và cũng hiếm có thị trường nào mà gã khổng lồ tới từ Malaysia quyết tâm gia nhập như Việt Nam.

Ba lần “bén duyên” không thành

Liên doanh với các doanh nghiệp nội địa dường như là con bài giúp AirAsia có chỗ đứng trong thị phần hàng không tại nhiều quốc gia trong khu vực.

Cách đây chục năm, AirAsia đã “để mắt” tới thị trường hàng không Việt Nam. Sau Malaysia, Thái Lan và Indonesia, Việt Nam là thị trường thứ tư trong khu vực ASEAN mà hãng này muốn đẩy mạnh phát triển hàng không giá rẻ.

Cơ hội đến với hãng vào năm 2005, thời điểm Chính phủ tái cơ cấu hãng hàng không Pacific Airlines (nay là Jetstar Pacific), năm 2005. Thời điểm đó Pacific Airlines là hãng hàng không không thuộc sở hữu Nhà nước đầu tiên nhưng do hoạt động không hiệu quả, nên đã nhiều lần đổi chủ.

AirAsia khi ấy là một trong 3 ứng viên (cùng với tập đoàn đầu tư Temasek của Singapore và tập đoàn hàng không Qantas – Úc) tham gia góp vốn vào Pacific Airlines.

Tuy nhiên, AirAsia không thành công vì không đáp ứng được điều kiện liên doanh góp vốn. Hãng này muốn góp vốn bằng giá trị máy bay trong khi Pacific Airlines cần tiền mặt để vực dậy hoạt động kinh doanh.

Hơn nữa, Bộ Tài chính đã không chọn AirAsia vì họ trả giá thấp hơn so với Qantas với mô hình hàng không giá rẻ Jetstar.

Phần thắng trong cuộc đua thuộc về Qantas của Australia, và Pacific Airlines chính thức đổi lên thành Jetstar Pacific, chân rết giá rẻ đầu tiên của Qantas tại khu vực Đông Nam Á.

Sau lần đầu “bén duyên” không thành, AirAsia thử sức lần hai vào năm 2007. Tiếp tục kiên trì với chiến lược liên doanh với các đơn vị nội địa để thành lập hãng hàng không mới, 8/2007 AirAsia tỏ ý đầu tư vào thị trường hàng không Việt Nam khi đạt được thỏa thuận liên doanh với Tập đoàn Công nghiệp Tàu thủy Việt Nam (Vinashin) thành lập hãng hàng không giá rẻ Vina AirAsia. Hãng góp khoảng 30 triệu USD (khoảng 480 tỷ đồng lúc bấy giờ), tương đương 30% vốn, trong đó có 1/3 là tiền mặt.

Trách nhiệm của Vinashin trong việc thành lập liên doanh này có được sự phê chuẩn của Chính phủ, giấy phép từ cơ quan quản lý hàng không và triển khai các thủ tục cần thiết khác để thành lập một hãng hàng không mới. Còn phía AirAsia tiến hành mua tàu bay, dự kiến 9 chiếc, cũng như chuẩn bị các điều kiện khác để vận hành một hãng hàng không giá rẻ.

Tuy nhiên, giấc mơ bay tại Việt Nam của gã khổng lồ hàng không Đông Nam Á lại một lần nữa đổ bể, vì Chính phủ không chủ chương cấp phép thành lập hãng hàng không mới, nhất là hãng bay có vốn đầu tư nước ngoài.

Lần thứ ba, AirAsia quyết tâm đầu tư làm hàng không giá rẻ tại Việt Nam khi liên doanh với VietJet Air – khi hãng hàng không tư nhân đầu tiên này quyết tâm bay trở lại trước khi bị rút giấy phép vào cuối năm đó.

Tháng 2/2010, AirAsia thông báo đã mua 30% cổ phần của VietJet Air. Người chuyển nhượng cổ phần cho AirAsia là bà Nguyễn Thị Phương Thảo, cổ đông phổ thông nắm giữ 30% cổ phần của VietJet Air.

Tháng 4/2010, AirAsia tiến thêm một bước với kế hoạch thành lập liên doanh VietJet AirAsia khi ký thỏa thuận hợp tác chiến lược với VietJet Air để giúp hãng hàng không tư nhân này sớm khai thác các hoạt động bay tại thị trường Việt Nam.

Dự kiến, VietJet AirAsia sẽ cất cánh vào cuối tháng 7 hoặc đầu tháng 8/2010, với 4 máy bay Airbus A320 trong giai đoạn đầu cho các chuyến bay nội địa và quốc tế.

Liên doanh với thương hiệu Vietjet AirAsia dự kiến sẽ cất cánh trong năm 2010 đã vấp phải phản đối từ Vietnam Airlines.

Hãng hàng không quốc gia Việt Nam gửi kiến nghị lên Cục Hàng không. Cục Hàng không cũng khuyến nghị Vietjet Air phải có thương hiệu, biểu tượng riêng, không được nhầm lẫn với bất kỳ hãng hàng không nào khác, nhất là hãng hàng không nước ngoài.

Và lại một lần nữa, việc đầu tư này gặp trục trặc khi điều kiện tiên quyết: VietJet Air phải được phép sử dụng thương hiệu AirAsia cho các hoạt động thương mại, đã không được cơ quan quản lý chấp thuận.

Sau gần 2 năm chờ đợi và đeo đuổi liên doanh với VietJet Air, AirAsia đành phải thoái vốn và từ bỏ tham vọng của mình. Có lẽ, chứng kiến Vietjet Air từ con số 0 tròn trĩnh đến nay nắm tới 41% thị phần trong nước, hẳn AirAsia sẽ vô cùng tiếc nuối.

Tiềm năng của lĩnh vực hàng không giá rẻ ở Việt Nam đã trở nên rõ ràng, cũng đồng nghĩa với việc AirAsia được dự báo sẽ gặp rất nhiều khó khăn trước 2 đối thủ mạnh là Vietjet và Jetstar do đã quá chậm chân trong việc thâm nhập thị trường Việt Nam, theo nhận định của một chuyên gia

Thị trường hàng không Việt Nam hiện được thống trị bởi hai ông lớn là hãng hàng không quốc gia Vietnam Airlines và hãng hàng không giá rẻ Vietjet Air. Dù vậy, tiềm năng tăng trưởng tại đây lại một lần nữa thu hút AirAsia, hãng hàng không giá rẻ lớn nhất châu Á đến từ Malaysia, dù hãng này đã có 3 lần thất bại từ năm 2005 đến nay.

Đầu tháng 4, AirAsia khiến giới quan sát bất ngờ về sự kiên trì với thị trường Việt Nam, khi tuyên bố liên doanh với Gumin và Hải Âu để thành lập hãng hàng không mới, dự kiến cất cánh từ đầu năm 2018.

Vẫn với chiến lược cũ đã ba lần thất bại, lần này AirAsia sẽ góp 30% vốn cổ phần của liên doanh trị giá khoảng 44 triệu USD (tương đương 1.000 tỷ đồng), 70% còn lại do Công ty TNHH Gumin của doanh nhân Trần Trọng Kiên nắm.

Không khó lý giải quyết tâm của AirAsia khi thị trường hàng không Việt Nam hiện tăng trưởng 28% một năm, gấp ba lần tốc độ tăng trưởng của các thị trường trong khu vực.

Với vị trí là thị trường hàng không lớn thứ 5 trong khu vực, lưu lượng hành khách của thị trường Việt Nam đã tăng gấp đôi kể từ năm 2013, và tầng lớp trung lưu dự kiến sẽ chiếm 1/4 dân số tính đến 2020.

Với nhiều kinh nghiệm trong ngành lữ hành và hàng không, Tập đoàn Thiên Minh, công ty mẹ của Hải Âu, nhiều khả năng sẽ giúp AirAsia thành công trong lần tiếp cận thứ 4. Tuy nhiên, thử thách cho ông lớn hàng không giá rẻ để có được thị phần cho riêng mình là không hề nhỏ.

Sau hơn 10 năm theo đuổi với 3 lần thất bại, AirAsia nếu bước thành công vào thị trường Việt Nam cũng sẽ gặp nhiều khó khăn, do thị trường đã không còn sơ khai như thời điểm năm 2005. Vietjet Air chật vật kinh doanh năm 2010 nay cũng đã chiếm hơn 40% thị phần nội địa, và rất mạnh ở phân khúc giá rẻ, phân khúc mà AirAsia hướng đến tại thị trường Việt Nam.

Theo Nha Trang/DĐDN